مصاحبه ناهید عبقری با روزنامه شهروند دربارۀ مولانا
روزنامه شهروند
کد خبر: ۱۱۴۱۷۲
تاریخ خبر: ۱۳۹۶ پنج شنبه ۱۳ مهر
عبقری از مولانا میگوید: مصاحبه ناهید عبقری با روزنامه شهروند دربارۀ مولانا
شاعر صلح و سازش
دیری است کخ مصاحبه های متعددی با سرکار خانم عبقری انجام می گیرد. متن زیر مصاحبه ناهید عبقری با روزنامه شهروند دربارۀ مولانا است.
مصاحبه ناهید عبقری با روزنامه شهروند دربارۀ مولانا
حمیدرضا عظیمی | همین چندی پیش بود. سرای اهل قلم؛ برنامه ای برگزارشد که در آن شرح شش جلدی مثنوی معنوی البته با نگاه تطبیق، نوشته ناهید عبقری، رونمایی شد. خود عبقری می گفت کار انتشار کتاب، سال ها پیش تمام شده اما حالا کتاب رونمایی شده است. در آن جلسه نکته جالب این بود که دو شخصیت یکی سیاسی- فرهنگی و یکی بیشتر سیاسی حضور داشتند؛ در آن برنامه هر چند حداد عادل به عنوان رئیس فرهنگستان ادب پارسی در برنامه حضور داشت اما آن روز غلامرضا انصاری در کسوت قائم مقام یک حزب سیاسی بود و شاید علاقه اش به مثنوی او را به این وادی کشانده بود.
ناهید عبقری که خودش تاکید دارد حدود ۴۵ سال بر عرفان مطالعه دارد و حدود سی سال به طور ویژه درباره مولوی و شمس مطالعه کرده است، در لابه لای حرف هایش بر صلح و دوری از خشونت تاکید دارد. او در تعاریف خود مولانا را شاعر صلح و دوستی، معرفی می کند و اندیشه های او را، اندیشه هایی می داند که نیاز مردمان جهان امروز است. اندیشه هایی که می تواند دنیای از هم گسیخته و مملو از تعصبات، را دنیایی بهتر شکل دهد و دنیایی شامل صلح را به ما ارزانی دارد. عبقری مدیر انتشارات بانگ نی هم هست که بیشتر تولیداتش در زمینه مولوی پژوهی است. او اعتقاد دارد باید مولوی را به عموم مردم شناساند. می گوید: اگر برای مردم اندیشه های مولانا را به زبان ساده توضیح دهیم،همه به آن احساس نیاز خواهند کرد. او خود جلسات مثنوی خوانی دارد و به طور معمول جلساتی هم دراین زمینه در دانشگاه برگزار می کند. فرصتی دست داد تا با او به گفت گو بنشینیم. مشروح این مصاحبه ناهید عبقری با روزنامه شهروند دربارۀ مولانا در ادامه آمده است:
داستان های مثنوی به زبان انگلیسی ترجمه شد
مصاحبه ناهید عبقری با روزنامه شهروند دربارۀ مولانا :
شما چندی پیش کتابی به زبان انگلیسی منتشر کردید و برای آن در جهاددانشگاهی مشهد، نمایشگاه و آیین رونمایی گذاشتید، داستان این کتاب چیست؟
واقعیت این است، نام این کتاب را <<Rumi,s Stories>> گذاشتم که به معنای قصه های مولاناست. دلیل اصلی اش هم این است که این کتاب به زبان انگلیسی و مخاطب آن غیر ایرانی است و طبیعی هم بود باید از عنوانی استفاده می کردیم که آنها مولانا را می شناسند. غربی ها به دلایل عدیده به مولانای ما رومی می گویند؛ یکی از دلایلش این است که او اهل بلخ بوده و به قونیه مهاجرت کرده است که در قدیم روم شرقی نام داشت و غربی ها هم مولانا را که در قرن هفتم می زیست و در زمان خودش بسیار معروف بود، به همین نام می شناختند. این واژه در اصل توسط مسلمان ها برای مردم مناطق آناتولی و ترکیه امروز و تا اندلس استفاده می شده و غربی ها هم از همین نام استفاده کردند. می خواهم بگویم درست است که ما جلال الدین محمد بلخی را به نام مولانا می شناسیم اما آنها او را با نام <<رومی>> می شناسند.
مولانا در اصل در سال ۶۰۴ هجری در بلخ به دنیا آمد که متعلق به استان خراسان بزرگ آن زمان بود که زیر مجموعه ای از ایران بود و هست اما بعدها خراسان ما بخش هایی از خود را از دست داد و از دست ما رفت؛ ولی آن زمان که مولانا می زیست تمام آن مناطق به ویژه بلخ در محدوده خراسان بزرگ بود. تحقیقات هم نشان داده است که مولانا خودش را ایرانی می دانست؛ تمام اشعارش که نزدیک حدود ۷۰ هزار بیت است (نزدیک ۲۵ هزار و ششصد و اندی بیت آن در مثنوی آمده است) و غزلیاتش هم حدود ۴۱ هزار بیت را شامل می شود، همه به زبان فارسی است و البته ابیات محدودی هم به زبان عربی دارد. این را باید تأکید کنم که در اشعار مولانا کلمات یونانی هم به کار رفته است یا برخی دیگر از زبان ها که واژه هایش در محل زندگی مولانا یعنی قونیه، مرسوم بوده است. اینها را برای این توضیح دادم که بدانیم با چه کسی روبه رو هستیم؛ هر چند بخشی از مخاطبان شما احتمالا او را می شناسند. این کتاب که ترجمه اش همان داستان های رومی است به زبان انگلیسی منتشر شده و اگر عمری باقی باشد، گروه ما در نظر دارد در آثار بعدی، نام مولانا و جلال الدین محمد بلخی را به غربی ها بشناساند. در ادامه مصاحبه ناهید عبقری با روزنامه شهروند دربارۀ مولانا پرسیده شد:
به هر حال شما کتابی را به زبان انگلیسی نوشته اید؛ باید دلیلی برای این کار داشته باشد؟
اول این که این کتاب تجربه نخست من به زبان دیگر است و توانسته ایم کتابی را در این سطح و با این کیفیت به صورت بین المللی منتشر کنیم. موضوع بعدی درباره دلیل نوشتن کتاب به زبان دیگر است. این یک واقعیت است که اگر همین امروز پیچ تلویزیون را باز کنید و به اخبار شبکه های مختلف بین المللی سر بزنید، با دنیایی عجیب و غریب مواجه می شوید؛ دنیایی که پر از تشتت و تشنج است. من شخصا خیلی اهل تلویزیون نیستم اما گاهی وقتی همسرم اخبار مختلف را تماشا می کند، می بینم که دنیا پر از خشونت شده است. دنیایی امروز ما را احاطه کرده است که نیاز بسیار زیادی به <<انسانیت>> دارد. متاسفانه امروز ما تعصبات بسیار شدیدی را می بینیم که به نام مذهب چه اقداماتی انجام می دهد. موضوع میانمار را ببینید یا عراق یا هر جای دیگر که ترور وجود دارد و خشونت یا هر جایی دیگر که خشونت وجود دارد و همنوع کشی به هر نامی یا با هر تعصبی. اکنون گروه های مختلفی با نام های گوناگون در جهان پیدا شده اند که تعصبات مذهبی را دامن می زنند، فرقی نمی کند که نامش طالبان باشد یا بوکو حرام فرقی نمی کند که در میانمار جنایت کنند یا در افغانستان. اینها جهان ما را جهانی وارونه و دور از ویژگی های انسانی ساخته اند. متاسفانه این فضا اتفاقات غم انگیزی را در جهان رقم زده است؛ به همین دلیل گمانم این بود که می توانیم با شناساندن مولانا به جهان یک قدم هر چند کوچک در مسیر گسترش صلح برداریم.
اندیشه مولانا نیاز امروزی است. در ادامه مصاحبه ناهید عبقری با روزنامه شهروند دربارۀ مولانا ، پرسیده شد:
چرا در این میان مولانا انتخاب شد؟ چرا شخصیت های دیگر را انتخاب نکردید؟
من بیش از ۴۵ سال است که مطالعات عرفانی دارم و شخصیت های مختلف این حوزه را می شناسم و درباره زندگی و احوالاتشان تحقیق کرده ام؛ به ویژه در حدود ۳۰ سال اخیر به طور ویژه بر مولانا و شمس تبریزی تمرکز داشته ام. طی این ۳۰ سال (البته حدود ۲۶ سال است) با تمرکز بر زندگی مولانا و شمس تبریزی به این نتیجه رسیده ام که دنیای امروز و جهان اطراف ما به طور بسیار ویژه به اندیشه های مولانا نیاز دارند. به نظر من مردم دنیای امروز نیاز دارند که اندیشه ای آنها را به هم پیوند دهد تا از این همه از هم گسیختگی و از این همه تشتت و دوری از یکدیگر نجات پیدا کنند. دنیای امروز نیاز دارد بر مبنای عشق و محبت و شفقت پی ریزی شود. من تصور می کنم دغدغه هر کسی که دوستدار صلح و دوستی و رفاقت است؛ همین است که بتواند اندیشه هایی را اشاعه دهد که بتواند پرچمی را در دست داشته باشد. از آنجا که از دل فرهنگ اسلامی و ایرانی خوب ما مولانای عزیز برخاسته، می توان با تمرکز بر اندیشه های او این فرهنگ را در دنیا بازشناسی کرد. این را همه مولوی پژوهان تأیید خواهند کرد که دو کشتی سیال و دو خورشید درخشانی که مثنوی مولانا و اندیشه های او را سیراب کرده اند، قرآن و احادیث و روایات است و این موضوع باید مورد بازخوانی، بازشناسی و بازمعرفی قرار گیرد. من بر این باور هستم که وقتی ما چنین اندیشه قوی و نیرومندی داریم که سایرین هم می توانند از آن بهره ببرند و اتفاقات خجسته ای در آنها بیفتد، چقدر خوب است که بتوانیم در این زمینه کار کنیم و فرهنگ غنی خودمان را بشناسانیم.
در این زمینه آثار دیگر او را هم مورد توجه قرار داده اید؟
بله؛ غیر از این کتاب که به زبان انگلیسی است، دو کتاب از عارف قصه گو بشنو شماره یک و دو که ۱۰ سال پیش به بازار آمد و داستان های رومی هم که درباره اش صحبت کردیم، در واقع ۱۰۲ قصه از قصه های این کتاب ها را گزینش کردیم و در مجموعه خودمان منتشر کردیم؛ از آن سو نماینده ما یعنی آژانس ادبی پل در تهران، به ریاست آقای دکتر جعفری اقدم در داخل و خارج کشور اقدامات را انجام داده است. در ادامه مصاحبه ناهید عبقری با روزنامه شهروند دربارۀ مولانا پرسیده شد:
ویژگی های دیگر این کتاب از نظر خودتان چیست؟
این کتاب با کیفیت بسیار عالی منتشر شده و در تولید آن تعدادی از نگارگران تراز اول همکاری داشته اند. نگارگرانی که خودتان می توانید کارشان را ببینید. اهمیت کار نگارگران این است که به طور ویژه و اختصاصی برای هر کدام از داستان های است کتاب تصور تولید کرده و زمان زیادی هم برای این کار صرف کرده اند. باید توجه داشته باشیم که این کتاب درست است با نام من منتشر شده اما با همراهی دیگر اساتید مراحل آن را انجام داده ام. این را هم باید ذکر کنم که کتاب ۳۸ تابلوی مینیاتور از گروه کنز دارد که دو سال آماده شدنش وقت برده است؛ مضاف بر این این کتاب را به نمایشگاه اخیر فرانکفورت و استانبول بردیم که با استقبال ناشران خارجی روبه رو شد.
شما چندی پیش در سرای اهل قلم با حضور دکتر حداد عادل، رئیس فرهنگستان زبان و ادب پارسی از مجموعه ۶ جلدی شرح مثنوی معنوی رونمایی کردید؛ درباره آن کتاب چه می توان گفت؟
شرح مثنوی مجموعه ای از پژوهش های علمی و روان نویسی شده من است که به شکل دقیق درباره اندیشه های معرفتی مولانا انجام شده است. به هر حال همه می دانند و بارها هم تکرار شده که کتاب معظم مثنوی، کتاب تعلیمی در زمینه عرفان است که مولانا در آن اندیشه های خود را به ما ارزانی داشته است. درواقع این کتاب جامع با نگرش اسلامی دین باور عمیق است که در آن به نقش سازنده آگاهی یعنی تکامل آدمی پرداخته است. در این مجموعه، نوعی جامعه شناسی و خودشناسی از منظر عرفان مورد بررسی قرار گرفته و درواقع آسیب شناسی تعاملات درونی هر شخص با خود و اجتماع او است و در ارتباط با این امر نیز به ساختار وجود انسان اشاره و علل وجود رذایل و نقایص اخلاقی تبیین شده است که با ارایه راهکارهای علمی عوامل لازم برای رشد و تکامل آدمی را برشمرده و با مثال های شیرین به فهم آن کمک کرده است.
۱۲۸ شرح از مثنوی وجود دارد
شرح های دیگر هم درباره مثنوی هست؛ نگاه شما در این مجموعه چه بوده است؟
ببینید! ما دراین شرح عظیم که از ویژگی های منحصر به فردی هم برخوردار است، به وجوه متعدد توجه داشته ایم تا مطابق آنچه پیشتر گفتم، انسان دنیای امروز که هر چیز را در ترازوی خرد و علم وزن می کند، بتواند پاسخ سوالات خود را از طریق عرفان نظری و علمی بیابد. در این زمینه و برای تکمیل این روند، پژوهش های زیادی شده است. ازجمله این پژوهش ها می توان به پژوهش و تأمل در ساختار وجودی انسان و چگونگی سازوکارهای ذهن روان از دو منظر عرفان نظری و متافیزیک اشاره کرد که نتیجه فهم آن، آشنایی با نفس و یا من درون است که زیرساخت کلیه تعاملات اجتماعی هر کس به شمار می آید و درک آن لوازم تعاملی و کمال است. مثنوی برای کسانی که با کلام و روش تعلیمی مولانا خو گرفته اند، کتاب بسیار دل انگیز و جان پروری است؛ اما برای کسانی که در آغاز درک معانی اند، بسیار دشوار است و به سختی می توانند با آن ارتباط برقرار کنند؛ بنابراین خواندن و فهمیدن <<مثنوی معنوی>> برای کسی که با آن آشنایی ندارد، بدون داشتن معلم و راهنما کار بسیار سخت و شاید غیرممکنی به نظر می رسد، به همین دلیل تاکنون حدود صد و هشتاد شرح بر <<مثنوی معنوی>> به زبان های مختلف نوشته و منتشر شده که به مخاطبان کمک کند تا اندیشه های تعلیمی مولانا را بهتر درک کنند و فکر می کنم که کتاب حاضر صد و هشتاد و یکمین شرح بر مثنوی باشد؛ البته نمی توانم این مطلب را با اطمینان بگویم چراکه ممکن است شرحی بر مثنوی در کشوری منتشر شده باشد که ما هنوز از آن مطلع نشده باشیم. در هر حال نکته مهم این است که فهم مثنوی مولانا نیاز به معلم و راهنما دارد، استادی که خود به درجاتی از آگاهی معنوی رسیده باشد. در پایان مصاحبه ناهید عبقری با روزنامه شهروند دربارۀ مولانا پرسیده شد:
نکته خاصی هست که باید درباره مولانا و مثنوی بدانیم؟
مولانا سال پایانی عمر خودش را با یک فاصله یا فترت دو ساله، صرف سرودن منظومه عظیم مثنوی معنوی کرد. در این کتاب در یک نگاه سطحی ممکن است مطالب گسیخته به نظر برسند، در نگاه افراد آگاه، یک رشته یا یک پیوند نهانی در سراسر ۶ دفتر مثنوی مشاهده می شود که چیزی جز سخن همواره و همیشه مولانا که در آغاز مثنوی گفته است، نیست؛ یعنی <<شرح جدایی>>، اینکه ما همان <<نی>> هستیم و از <<نیستانِ وجود>> دور و مهجوریم و سعی و جهد مولانا بر این بوده است که به انسان تفهیم کند که تو این قالب جسمانی نیستی، تو این ظاهری که می بینی نیستی، اینها بخش مادی وجود تو است، بخشی که برای حضور در زندگی زمینی به ناچار از آن برخوردار شده ای و این بخش زمینی و مربوط به عالم ماده است، حقیقتِ تو بخش ناپیدای وجود تو است، بخشی که به آن <<جان>> یا <<نفس ناطقه>> می گویند و از قابلیت عظیمی برخوردار است. می تواند به سوی نور اوج بگیرد و بشود نور محض و می تواند به سوی ماده سقوط کند و بشود ماده محض. در این راستا و برای درک این مفاهیم مولانا راهکارهای عملی دلنشینی را پیشنهاد و بر چگونگی سازوکار آن تاکید می کند. مولانا در مثنوی و در داستان های مختلف، به معجزات متعدد انبیا و خرق عادت اولیا مانند شق القمر پیامبر اکرم(ص)، شکافته شدن نیل توسط حضرت موسی <<ع>> و بسیاری از معجزات و داستان های قرآنی دیگر اشاره می کند که شاید قبول این مطالب برای جوان امروزی که تنها با دیدگاه عقلانی، آن هم <<عقل جزوی>> و زنگارزدایی نشده به مسائل می نگرد، کمی سخت و حتی گاهی غیر قابل قبول باشد. من در این کتاب برای تبیین عقلانی این مسائل از منظر مبانی عرفان نظری بهره برده ام؛ بدین معنا که برای خواننده در جایگاه مناسب و ضروری توضیح می دهیم که هر دانشی قوانین خاصی دارد و متناسب با آن قواعد در حیطه آن علم عمل می کنند، عرفان هم به دو شاخه عملی و نظری تقسیم می شود که عرفان نظری از مبانی خاص خود برخوردار است که خواننده آگاه با اطلاع از آنها بسیاری از امور را بهتر درک می کند و رمز و راز خرق عادت و معجزات را درمی یابد.
مصاحبه ناهید عبقری با روزنامه شهروند دربارۀ مولانا.
مصاحبه ناهید عبقری با روزنامه شهروند دربارۀ مولانا ساعتها به طول انجامید. آنچه خواندید عصاره و فشرده ای از مصاحبه ناهید عبقری با روزنامه شهروند دربارۀ مولانا بود.
دیدار حدادعادل از انتشارات بانگ نی
این دیدار در تاریخ ۱۳۹۶/۵/۲۴ در مشهد در دفتر خانم ناهید عبقری، مدیر انتشارات بانگ نی مشهد صورت گرفت. در این دیدار ابتدا گپ و گفتی صمیمانه میان سرکار خانم عبقری و جناب آقای دکتر حدّاد عادل شکل گرفت و سپس جناب آقای دکتر چند غزل و قطعه از سرودههای خودشان را برای همکاران انتشارات بانگ نی خواندند و در پایان نظر خود را در مورد کارهای جدید سرکار خانم عبقری اعلام فرمودند.
دکتر غلامعلی حداد عادل رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی در این دیدار بیان داشت که سرکار خانم ناهید عبقری از بانوان بزرگواری است که عمر خویش را صرف شناخت موازین عرفانی مثنوی و شرح و تصحیح مثنوی کرده است.
- 1
- 2