اولین نشست درس‌گفتار استاد ناهید عبقری در ساختمان نظام پزشکی

در این نشست، استاد ناهید عبقری، به شرح قصۀ «دژ هوش‌ربا یا قلعۀ ذات‌الصور» از کتاب مثنوس معنوی مولانا پرداختند.

این، اولین نشست استاد عبقری در ساختمان نظام پزشکی مشهد بوده که با استقبال پرشور علاقمندان همراه بود. بنا بر درخواست مکرر علاقمندان، قرار است که این درس‌گفتار، تبدیل به سلسله نشست شود که میتواند خبر خوشی برای علاقمندان باشد.

در پایان درس‌گفتار، استاد عبقری، با صبر و حوصلۀ فراوان با سوالات پاسخ گفتند

در پایان این مراسم، سرکار خانم دکتر امینی، که سابقا کلاس‌های استاد عبقری در منزل ایشان به مدت ۱۸ سال برگزار میشد، لوح تقدیر و تشکری به استاد عبقری اهدا کردند.

گروه خبرگزاری انتشارات بانگ نی.

علاقه‌ی آمریکایی‌ها و اروپاییان به مولانا

علاقه‌ی آمریکایی‌ها و اروپاییان به مولانا :

براد گوخ (مولاناپژوه آمریکایی) می‌گوید: مولانا احتمالا در حین تمرکز و نگارش اشعارش هیجان‌زده می‌شد و می‌چرخید که پس از مرگش به صورت رقص فاخر در حالت تمرکز درآمد.

مولانا جلال‌الدین بلخی، عارف پارسی، دنبال کننده‌های بی‌شماری در آمریکا و دیگر نقاط جهان دارد. اشعار هیجان‌انگیز رومی، این شاعر پارسی و استاد صوفی، در سال ۱۲۰۷ میلادی، یعنی حدود ۸۱۲ سال پیش متولد شد. در سال‌های اخیر میلیون‌ها نسخه از آثارش در سراسر دنیا به فروش رسیده است که وی را به عنوان محبوب‌ترین شاعر در ایالات متحده معرفی می‌کند و در سطح جهانی، طرفدارانش همواره گروه‌ها و افراد فرهیخته هستند.

«براد گوخ» که نگارش زندگی‌نامه مولانا را در دستور کار دارد و چندین کتاب معتبر انتقادی در خصوص «فرانک اوهارا» و «فلانری اوکانر» _ مولاناپژوهان آمریکایی _ نوشته است، درباره مولانا می‌گوید: «او شخصیت تاثیرگذار در تمام فرهنگ‌هاست.»

«گوخ» که از محل تولد مولانا در وخش، دهکده‌ای کوچک در جایی که امروزه تاجیکستان نامیده می‌شود، به سمرقند ازبکستان، ایران و سوریه، که رومی در دهه ۲۰ زندگیش در دامسکوس و الپو مطالعه می‌کرد، سفر کرده، اظهار می‌کند: «نقشه زندگی مولانا مساحت ۲۵۰۰ مایلی را شامل می‌شود.»

توقف نهایی وی در قونیه ترکیه بود که در آنجا مولانا ۵۰ سال از عمرش را سپری کرد. مقبره مولانا، در هر سال پیروان محترم و سران دولت‌ها را به جهت حضور در مراسم سالروز فوت درویش (عارف) در ۱۷ دسامبر گردهم می‌آورد.

لحظه دگرگون‌کننده در زندگی رومی در سال ۱۲۴۴ رخ داد. وی عارف دوره‌گردی به نام شمس تبریزی را ملاقات کرد. گوخ می‌گوید: «رومی ۳۷ ساله واعظ و دانشمند سنتی مسلمانان (مفتی) بود همچون پدر و پدر بزرگش.» این نویسنده آمریکایی ادامه می‌دهد: «این دو به‌مدت سه‌سال رابطه دوستی تنگاتنگی داشتند – اینکه عاشق هم بودند و به هم عشق می ورزیدند یا شاگرد و شیخ (مرشد) بودند، هرگز مشخص نشد. مولانا عارف شد و سه‌سال پس از آن شمس ناپدید می‌شود – شاید توسط پسر حسود مولانا کشته شد یا درس مهمی را درباره جدایی به مولانا داد». رومی با این مسئله از طریق نوشتن اشعارش کنار آمد. اکثر اشعاری که از وی وجود دارند مربوط به سن ۳۷ تا ۶۷ سال است. او سی‌هزار بیت (اشعار عاشقانه) برای شمس، پیامبر اسلام حضرت محمد (ص) و خدا نوشت. وی ۲۰۰۰ بیت رباعیات و چارپاره هم نوشت.

او مثنوی که یک اثر عرفانی ـ حماسی است، را در ۶ جلد (دفتر) نوشته است. در این سال‌ها مولانا شعر، موسیقی و رقص را در بطن مسایل مذهبی گنجاند.

«گوخ» عنوان می‌کند که «رومی احتمالا در حین تمرکز و نگارش اشعارش هیجان‌زده می‌شد و می‌چرخید که پس از مرگش به صورت رقص فاخر در حالت تمرکز در آمد» یا همان‌طور که در غزل ۲۳۵۱ دیوان (شمس) نوشته «عادت داشتم ذکر بگویم و اکنون عادت در بازگویی نظم، شعر و ترانه‌ها دارم.»

آثار مولانا قرن‌ها پس از مرگش بازخوانی می‌شوند، گروه‌خوانی می‌شوند، با آهنگ خوانده می‌شوند و به عنوان الهام برای رمان‌ها، اشعار، موسیقی، فیلم، فیلم‌های یوتیوب و توئیت‌ها به کار می‌روند.

چرا آثار رومی باقی مانده‌اند؟

«گوخ» می‌گوید: «او شاعر لذت و عشق است. آثارش از مواجهه با جدایی‌اش از شمس و از عشق منشاء می‌گیرند و منبعی از خلق (با خود) دارد و از مواجهه با مرگ می‌تراوند. پیام مولانا به جان افراد نفوذ می‌کند و با فرد ارتباط برقرار می‌کند. نوشته‌ای را روی سپر خودرویی دیدم که حاوی یک بیت شعر از او بود: بدور از خیال کار ناپسند و درست، آنجا دشتی‌ست که تو را ملاقات خواهم کرد.»

«آن والدن» پروفسور شعرشناسی در دانشگاه ناروپا هم درباره مولانا می‌گوید: «رومی فردی پر رمز و راز است و شاعر و شخصیتی تحریک‌کننده در روزگار ماست. رفته رفته سعی در درک رسوم صوفی می‌کنیم و ماهیت از خود بی‌خود شدن، عشق متعهدانه، قدرت شعر و سنت لذت از هم نوع – چه برآورده شود و چه برآورده نشود- را درک می‌کنیم. وی در سنت طولانی یاران سیر و سلوک از سوفو تا والت ویتمن قرار می‌گیرد.»

«لی بریچتی» مدیر اجرایی خانه شعرا _ یکی از اسپانسرهای مجموعه کتابخانه ملی در آمریکا _ که به مولانا، به صورت خاصی توجه دارد، می‌گوید: «در طول زمان، مکان و فرهنگ، اشعار مولانا تداعی‌کننده زندگی است و به ما کمک می‌کنند که جست‌وجوی خود را برای عشق و سرمستی در پیچ و خم‌های زندگی دریابیم.» وی آثار مولانا را از لحاظ زیبایی‌شناختی و تصویرگری با شکسپیر مقایسه می‌کند.

«کولمن بارکس» مترجمی که کارهایش، جرقه­ رنسانسی آمریکایی در مورد مولانا را زد و باعث شد آثار مولانا به عنوان پرفروش‌ترین شاعر در آمریکا لقب گیرد، دلایلی را که باعث باقی ماندن مولانا می‌شود را برمی‌شمارد: «خوش‌طبعی مولانا. همیشه شیطنتی به همراه فرزانگی در آثارش وجود دارد.»

در سال ۱۹۷۶ شاعر معروف «رابرت بلای» یک نسخه از ترجمه کارهای مولانا توسط «ای.جی.آربری» را به بارکس داد و گفت: «این اشعار باید از قفس خود رهایی یابند.» بارکس اشعار را از حالت متون خشک دانشگاهی به شعر سپید آزاد آمریکایی تبدیل کرد. از آن پس ترجمه بارکس در ۲۲ جلد، و طی ۳۳ سال ارایه شد که شامل «اشعار ضروری مولانا، یک سال با مولانا، مولانا: کتاب بزرگ قرمز و خاطرات عارفانه پدر مولانا و کتاب غرق شده» که همگی توسط انتشارات «هارپر وان» منتشر شدند. این آثار بیش از ۲ میلیون نسخه فروش داشتند و به ۲۲ زبان مختلف دنیا ترجمه شدند. جلدهای جدیدی نیز در آینده نزدیک ارائه خواهند شد. «مولانا: جوشش روح و مهربانی، دوستی رومی و شمس تبریزی». به صورت ویژه ترجمه‌های جدید بارکس از اشعار کوتاه رومی (رباعیات) و کتابچه‌ای از شمس تبریزی که گاهی سخنان شمس تبریزی (مقالات شمس) نامیده می‌شوند را شامل می‌شود.

«بارکس» عنوان می‌کند که «همچون سخنان مسیح (گاسپل توماس) قرن‌های زیادی مخفی شده بودند! آنهم نه در کوزه‌ه­ای قرمز مدفون در مصر بلکه در کتابخانه‌های گروه درویشان در ترکیه و ایران! در سال‌های اخیر نیز، دانشمندان و محققین شروع به ترجمه و سازماندهی آن‌ها به زبان انگلیسی کرده‌اند.»

«بارکس» اظهار می‌دارد: «طی ۸۰۰ سال آینده احساس می‌کنم جنبش جهانی قدرتمندی درخواهد گرفت که خواهان حذف مرزهایی خواهد بود که مذهب ایجاد کرده است و خشونت مذاهب و مسالک را پایان خواهد داد.»

گفته شده است که افراد تمام مذاهب در مراسم تدفین مولانا در سال ۱۲۷۳ شرکت کرده‌اند. چون گفتند که ایمان ما را محکم‌تر ساخت، صرف‌نظر از آنکه کجا بوده‌ایم. این یکی از عناصر قدرتمند و دلپذیر در شعر مولاناست.

«جاوید مجددی» محقق دوران اوایل و اواسط صوفی‌گری در دانشگاه روتگرز و برنده جایزه مترجم مولانا عنوان داشت: «مولانا شاعر خلاق تجربی فارسی‌زبان و استاد صوفیان بود. ترکیب غنی عارفانه و اقتباس شجاعانه از قالب‌های شعری کلید محبوبیت امروزش است.»

به گزارش خبرگزاری انتشارات بانگ نی. ناهید عبقری. از کتابخانه انتشارات بانگ نی دیدن فرمایید.

اختتامیه هشتمین همایش «مهر مولانا»

مراسم اختتامیه هشتمین همایش «مهر مولانا» شامگاه یکشنبه ۹ دی با حضور محسن جوادی معاون فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، نیکنام حسینی پور مدیرعامل خانه کتاب و اشرف بروجردی رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی، در کتابخانه ملی برگزار شد.

بروجردی در این برنامه گفت: در روزگاری که جنگ و خشونت، انسان را دربرابر انسان قرار داده و چهره مهر و مهرورزی را با آتش ستیزه و عناد سیاه کرده است، به جا است که گفتار بزرگان فرهنگ و تمدن را بازخوانی کنیم و سخن سترگشان را درباره صلح و آشتی به جان بنوشیم و تردید نیست که مولانا جلال الدین محمد، شاعر و عارف نامدار، یکی از نامدار ترین این بزرگان است.

وی افزود: صلح و آشتی یکی از مضامین محوری در اندیشه و عاطفه مولانا است. در جهان بینی عرفانی او رسیدن به باطن مفاهیمی مانند «وحدتِ عرفانی» یا «فناء فی الله و بقاء بالله» با کنار گذاشتن اختلاف ها و تفاوت ها، و ستیزه ها و تمایزهای ظاهری مقدور و میسور است. در قرآن، ویژگی دوزخیان در تخاصم تعریف می شود: «اِنَّ ذلِکَ لَحَقٌّ تَخاصُمُ اَهْلِ النَّارِ»، و همچنین طبق این آیه، اهل بهشت را در نادیده انگاشتن خود و محو در ذات حق توصیف می کند.

رئیس کتابخانه ملی به روایتی از پیامبر اکرم(ص) اشاره کرد و گفت: اِنّ اَهل الجنّه لا یتحسَّرون علی شیئیٍ فاتهُم من الدنیا کتحسرُّهم علی ساعه مَرّت من غیر ذِکر الله، یعنی، پس وقتی خصومت نباشد که ویژگی دوزخیان است، بهشتیان رخ می نمایند و در سایه «وحدتِ وجود» خود را تعریف می کنند. مولانا این ویژگی بهشتیان را در مدارا و رافت و رحمت تعریف می کند و حاصل آن که همان صلح و همزیستی است به وحدت می رسد. چه زیبا، تجلیِ حلم و بردباریِ حق را در سلیمان نبی(ع) نشان می دهد که با همه مرغان می سازد و میان زاغ و باز فرقی نمی گذارد:

ای سلیمان در میان زاغ و باز / حلم حق شو با همه مرغان بساز

مدارا با بدان و نیکی با نیکان، وفاداری به عهد و پیمان، و پرداختن به جنگِ درون و رها کردن جنگ های برون، همه ، جلوه های اخلاقی و اجتماعی انسان دوستیِ مولوی و دیدگاه صلح آمیز اوست:

هست احوالم خلاف همدگر /  هریکی باهم مخالف در اثر

چونکه هردم راه خود را میزنم /  با دگرکس سازگاری چون کنم

موج لشگرهای احوالم ببین /  هریکی با دیگری در جنگ و کین

می نگر در خود چنین جنگ گران /  پس چه مشغولی به جنگ دیگران

مشاور رئیس جمهور ادامه داد  در مراسم اختتامیه هشتمین همایش «مهر مولانا» : پس، صلح و دوستی در شعر مولانا هم وجه عرفانی دارد هم وجه اجتماعی. ارج نهادن به حقوق انسانی با روحیه تسامح و تساهل، و سخاوت و بخشندگی پیوند دارد. فرد یا جامعه ای که حسادت و کین ورزی، و بخل و تنگ نظری را بهر خدا یا برای راحت جان خود رها کند، دیگران را دوست می پندارد و جنگ و نزاع از روان و فکر او دور می شود:

خیر کن با خلق، بهر ایزدت /  یا برای راحت جان خودت

تا هماره دوست بینی در نظر /  در دلت ناید ز کین، ناخوش صور

بروجردی گفت: آن روز جهان ما جهانی سراسر صلح و عاری از خشونت است که این آموزه ها را بر جریده دل ثبت کنیم و پندار و گفتار و کردارمان بدان درآمیزد. این گفته ها بر زبان کسی جاری می شود که؛ دست بخشنده ، چشم بینا، پای پویا، زبان گویا، دهان پر فریاد، مغز اندیشنده ، دل فروشنده، قلبی دوستدار، و دوست داشته او بر کسی پوشیده نیست و اینچنین است که در همه فرهنگ ها متجسّد می شود؛ فرهنگ های هند، ایران، تُرک، تاجیک، افغان، یونان و بیزانس و… .

رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران در پایان گفت: او می سراید و ما می نویسیم که صلح خواسته همه انسان ها است. آنهایی که قلبی مهربان و زندگی سرشار از عشق و محبت را می طلبند و باصدای بلند به همه جنگ افروزان می گویند که با صلح زندگی شکوفا می شود و انسان ها به بالندگی می رسند.

همچنین در دومین روز هشتمین نشست «مهر مولانا» که عصر یکشنبه با عنوان «صلح از نظرگاه مولانا» برگزار شد، چهار سخنرانی علمی ارائه شد.

واحد خبرگزاری انتشارات بانگ نی. اختتامیه هشتمین همایش «مهر مولانا» . ناهید عبقری. از کتابخانه نشر بانگ نی دیدن فرمایید.