کتاب ناگفته های مشروطیت

توضیحات

کتاب ناگفته های مشروطیت

ناگفته‌های مشروطیت که خاطراتی از شرح مأموریت اردوی شرق (شمال) برای مقابله و دفع محمدعلی‌شاه مخلوع و سایر عناصر جبهۀ استبداد است، به قلم یکی از فرماندهان آن، یعنی میرزامحمدعلی‌خان یاور (معتمدالسّلطان – سالار معتضد) به نگارش آمده و تنها منبع اختصاصی و مفصّل در این مورد است که طیّ آن جزئیات عملیات از دیدگاه یک شاهد عینی گزارش شده است.

محمدعلی‌شاه که پس از به توپ بستن مجلس شورای ملّی و قلع و قمع مشروطه‌خواهان از سلطنت خلع و به «آُدُسا» در روسیه تبعید شده بود، با حمایت‌های سیاسی، مالی و نظامی دولت روسیۀ تزاری مخفیانه به مملکت بازگشت. دولت با همیاری نیروهای خودجوش ملّی، سه لشگر برای انهدام وی و اعوانش به سه جبهه اعزام داشت. اردوی شرق (شمال) یکی از این سه اردو و مأمور مبارزه و رویارویی با شاه مخلوع و یارانش بود.

نویسنده که در مدرسۀ ایرانیان استانبول تحصیل کرده و مدرسۀ نظام را نیز در همان شهر و دورۀ توپخانه را در مدرسۀ نظامی «سن سیر» پاریس گذرانده بود، با نگاهی دقیق و تیزبین ودر عین حال دلسوز به شرح بخش‌هایی از تاریخ این مرز و بوم پرداخته که به گفتۀ تاریخ‌پژوهان تا کنون در هاله‌ای از ابهام و تاریک باقی مانده بوده است و گزارشات وی حقایقی از ناگفته‌های مشروطیت است که مطالعۀآن برای هر ایرانی علاقه‌مند، شیرین و آگاه‌کننده است.

سالار معتضد بعدها به درجۀ سرهنگی رسید و نام خانوادگی «واجد سمیعی» را برگزید و منشأ خدمات عدیده‌ای شد.

نقد و بررسی کتاب ناگفته های مشروطیت در پژوهشکده اسناد برگزار شد.

نشست تخصصی “نقد و بررسی کتاب ناگفته‏های مشروطیت (خاطرات سالار معتضد در مبارزه با شاه مخلوع قاجار، محمد علی میرزا) روز دوشنبه ۱۹ مرداد ۱۳۹۴، با سخنرانی آقای مصطفی نوری یکی از پژوهشگران پژوهشکده اسناد و سرکار خانم ناهید عبقری (نوه سالار معتضد) در ساختمان آرشیو ملی، سالن دکتر پرهام برگزار شد.

خانم عبقری کتاب “ناگفته‌های مشروطیت” را مشتمل بر خاطراتی دانست از شرح ماموریت یکی از فرماندهان یعنی میرزامحمدعلی خان یاور (معتمدالسلطان- سالار معتضد) که برای مقابله و دفع محمدعلی‌شاه مخلوع و سایر عناصر جبهه استبداد ماموریت داشت. خانم عقبری این اثر را تنها منبع اختصاصی در این مورد است که طی آن جزئیات عملیات از دیدگاه یک شاهد عینی گزارش شده است.

در ادامه آقای مصطفی نوری سخنان خود را با شرحی از تلاش‌های محمدعلی شاه برای بازگشت به قدرت آغاز کرد و از اوضاع ایران در سال‌های آغازین مشروطه و نیز از تلاش و حمایت روس‌ها از محمد علی شاه برای بازگشت به ایران سخن گفت. این پژوهشگر تاریخ معاصر ایران گفت: به گمان من مهمترین ناگفته کتاب گزارش هولناک از غارت‏گری اردوی دولتی و مشروطه است. تصور عمومی درباره اردوی مشروطه قاعدتا باید یک اردو باشد که پیام آور آزادی و صلح برای ایرانیان است و اگر به منابع رسمی همچون روزنامه مجلس بنگریم همین تصور به‌دست می آید اما گزارش سالار معتضد گزارش متفاوتی ارایه می دهد. این نشست تخصصی با پاسخ به سوالات و نقدهای مطرح شده به پایان رسید.